Skip to content
Басты бет » Қызыл кітап

Қызыл кітап

Қазақстан Республикасының Қызыл кітабы – еліміздің бірегей биологиялық әртүрлілігін сақтап қалу мақсатына ортақтасқан бүкіл республикамыздағы ондаған мамандар мен энтузиастардың ғылыми еңбегінің нәтижесі.

         Қазақстан Республикасының Қызыл кітабы I-томы жануарлардың қазіргі таралуы, саны, биологиялық ерекшеліктері, сонымен қатар оларды қорғау үшін қабылданған және қабылдауға ұсынылатын мәліметтерді қамтиды.  

         2021 жылғы түгендеу жұмыстары бойынша Жоңғар Алатауы МҰТП аумағында сүтқоректілердің 49 түрі, құстардың 170 түрі,  омыртқасыздардың 661 түрі кездеседі. Соның ішінде Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енген сүтқоректілердің 6 түрі, құстардың 13 түрі,  омыртқасыздардың 7 түрі енгізілген.

         Қазақстан Республикасының Қызыл кітабының II-томы – Қазақстан Республикасының өсімдік әлемінде жойылу қаупі бар және сирек кездесетін өсімдіктердің таралып өсуі, биологиялық өзгешеліктері, саны және осы өсімдіктерді сақтап қалудағы шаралар туралы мәлімет жинақтарынан тұратын ресми құжат.

         Өсімдіктердің әр түрі тірі табиғаттың дамуындағы белгілі бір кезеңге жатады және экожүйеде тарихи дамуына сәйкес орын алады. Жасыл өсімдіктер – Жер шарындағы тіршіліктің бастау көзі және негізі. Сондықтан бүкіл өсімдіктерді сақтау, өсімдік қорларын ыждағатпен пайдалану, барлық тіршілікті сақтаудың негізін қалайды.

Жоңғар Алатауы МҰТП аумағында таралған өсімдіктердің таксономиялық тізімі 845 түрді құрайды. Оның ішінде Қазақстанның Қызыл кітабына енген сирек түрлердің саны 26 түр.

Жоңғар Алатауы МҰТП аумағында кездесетін сүтқоректілердің
Қызыл Кітапқа енген түрлерінің тізімі

Сүтқоректілердің атауларыЛатынша атауларыТаксонның АвторыСтатус ХТҚОСуреті
1Түркістан сілеусініLynx lynx IsabellinusLinnaeus, 1758LC
2СабаншыFelis Pallas, 1776NT
3Қар барысыUncia uncia SchreberSchreber, 1775EN
4Тас сусарMartes foinaErxleben, 1777LC
5Тянь – шань қоңыр аюыUrsus arctos isabellinusLinnaeus, 1758EN
6Тянь – шань арқарыOvis ammon kareliniSevertzov, 1873NT

Жоңғар Алатауы МҰТП аумағында кездесетін құстардың
Қызыл Кітапқа енген түрлерінің тізімі

Қазақша атауы Латынша атауы Суреті
1Қара дегелекCiconia nigra
2СақалтайGypaеtus barbatus
3ТазқараAegypius monachus
4Құмай Gyps himalayesis
5БүркітAquila chrysaеtus
6Бақалтақ қыранHieraaеtus pennatа
7Лашын Falco peregrinus
8ИтелігіFalco cherrug
9Қаршығарең жапалақSurnia ulula
10ОрақтұмсықIbidorhyncha struthersii
11ҮкіBubo bubo
12ДжекChlamydotis undalata
13Аққұйрықты субүркітHaliaeetus albicilla

Жоңғар Алатауы МҰТП аумағында кездесетін омыртқасыздардың
Қызыл Кітапқа енген түрлерінің тізімі

Түр атауыЛатынша атауы
1Туркомилакс ЦветковаTurcomilax tzvetkovi Licharev et Wiktor, 1980
2Красотка девушкаCalopteryx virgo Linnaeus, 1758
3Польская кошенильPorphyrophora polonica Linnaeus, 1758
4Chilocorus bipustulatus Linnaeus, 1758
5Stethorus pusillus Herbst, 1797
6Голубянка ТатьянаOtnjukovia tatjana Zhdanko, 1984
7Сколия волосатаяScolia hirta Schrank, 1781

Туркомилакс Цветкова – Turcomilax tzvetkovi Licharev et Wiktor, 1980

Жоңғар Алатауы МҰТП аумағында таралған

Қазақстан Республикасының
Қызыл кітабына енген өсімдік тізімі

Өсімдік атауыӨсімдік тұқымдастығыСтатус
1Недзвецкий алмасы – Malus niedzwetzkyana Dieck. Rosaceae Juss. –Раушангүлділер І категория. Жойылу қаупі төнген реликт түр
2Виталий шөмішгүлі – Aquilegia vitalii Gamajun.Ranuncаlaceae Juss. – Сарғалдақтар ІІ категория. Сирек кездесетін түр.
3Кавказ таудағаны – Celtis caucasica WildCeltidaceae Link – Таудағандар ІІ категория. Сирек түр.
4Алатау бәйшешегі – Crocus alatavicus Regel et Sem.Iridaceae Juss. – Құрқашаштар ІІ категория. Сирек кездесетін түр.
5Мүшкетов түйесіңірі – Atraphaxis mushketovii Krassn.Polygonaceae Juss. – Тарандар ІІ категория. Сирек түр.
6Жоңғар көкгүлі – Gentiana dshungarica regelGentianaceaea – Көкгүлділер ІІ категория. Сирек түр
7Құстұмсық таспашөбі – Astragalus ornithorrhibchus M.Pop.Fabaceae Lindl. – Бұршақ ІІ категория. Сирек кездесетін түр
8Қопал таспасы – Astragalus kopalensis LipskyFabaceae Lindl. – Бұршақ ІІ категория. Сирек кездесетін түр
9Жоңғарлық тұтасжапырақ – Halophyllum dshyngaricum N.Bubtz.Rutaceae Juss. – РутовыеІІ категория. Сирек кездесетін түр
10Ярослав сүттігені – Euphorbia jaroslavii P. Pol.Euphorbiaceae Juss. – Сүттігендер ІІ категория. Сирек түр
11Киікшөп бөденешөп – Veronica serpylloides RegelScrophulariaceae Juss. – СабынкөктерІІ категория. Өте сирек кездесетін, шектеулі эндемик түр
12Қызылтіл зиягүл – Senecio pyroglossus Kar.et Kir.Asteraceae Dumort (Compositae) – Күрделігүлділер ІІ категория. Сирек кездесетін, таралуы шектеулі түр
13Орамалы шұбаршөп – Saussurea Involucrata (Kar.Et Kir.) Sch. Bip.Asteraceae Dumort (Compositae) – Күрделігүлділер ІІ категория. Сирек кездесетін түр
14Семенов айдаршөбі – Corydalis semenovii RegelFumariaceae Juss. – ДымянковыеІІ категория. Сирек реликт түр
15Бұйра лалагүл – Lilium martagon L.Liliaceae – ЛалагүлділерІІ категория. Сирек түр.
16Баймұр секпілгүл – Fritillaria pallidiflora SchrenkLiliaceae – Лалагүлділер ІІ категория. Сирек түр.
17Қысқааталықты қызғалдақ – Tulipa brachystemon RegelLiliaceae – ЛалагүлділерІІ категория. Сирек, шектеулі эндемик түр
18Мақсыр маралтамыр –Rhaponticum carthamoides (Willd.) IljinAsteraceae Dumort (Compositae) –СложноцветныеІІІ категория. Саны азайған түр
19Жатаған қызғалдақ – Tulipa patens Agardh ex Schult et Schult filLiliaceae – Лалагүлділер ІІІ категория. Сирек, саны азайған түр
20Виттрок рауғашы – Rheum wittrokii Lundstr.Polygonaceae Juss. – Тарандар ІІІ категория. Саны кеміп жатқан түр
21Жылтыр жанаргүл – Adonis chrysocyathus HookRanuncаlaceae Juss. – Сарғалдақтар ІІІ категория. Саны азайып жатқан, сирек кездесетін түр.
22Тянь-шань жанаргүлі – Adonis tianschanica Lipsch. (Adonis tianschanicus Lipsch)Ranuncаlaceae Juss. – Сарғалдақтар ІІІ категория. Саны азайып жатқан, сирек кездесетін түр.
23Қызғылт семізот – Rhodiola rosea L. Crassulaceae DC – Жасаңшөптер ІІІ категория. Саны қысқарған, құнды дәрілік өсімдік
24Сиверс алмасы – Malus sieversii (Ledeb.) M. Roem. RosaceaeJuss. – Раушангүлділер ІІІ категория. Саны азайған түр
25Алтай гимноспериумы – Gymnospermium altaicum Pall. Spach (Leontice altanica Pall)Berberidaceae Juss. – Бөріқарақаттар IV категория. Анықталмаған түр
26Мәригүл таушымылдық – Paeonia anomala L. Paeoniaceae Rudolphi – Сәндегүлдер IV категория. Анықталмаған түр
Орамалы шұбаршөп –
Saussurea Involucrata (Kar.Et Kir.) Sch. Bip.